Hakkımızda     |     EN

Bize Ulaşın   (0216) 322 41 70

 

Endüstriyel Gelişim Makaleleri 

 Dr. İlker Güçlü. Yayın Tarihi: 5 Şubat 2018; İçerik Zenginleştirme: 22 Ocak 2021

Üretim Planlama Nedir?

Üretim planlama, müşteri taleplerini karşılayacak ve üretim ortamındaki makine, ekipman ve işgücü gibi kaynakları kurumun performans hedefleri doğrultusunda kullanacak şekilde üretim faaliyetlerinin organize edilmesidir.

Üretim planlama üretici kurumlar için kritik bir iş sürecidir. Bu yüzden üreticilerin hem müşteri beklentilerine, hem de kendi kurumsal hedeflerine cevap verecek şekilde tasarlanmış ve başarı ile uygulanan bir üretim planlama sürecine ihtiyacı vardır.

Hazırlanan üretim planı, üretimin çıktılarının miktar ve zamanlamasını gösteren bir projeksiyondur.

 


 

 

Üretimi planlarken nelere bakılmalıdır?

Üretimi başarılı biçimde planlayabilmek için göz önünde bulundurulacak veriler, bilgiler, performans göstergeleri ve/veya kısıtlamalar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

 

Sınıflandırma

Kritik Faktörler (Veri / Bilgi)

Müşteri talepleri

 ●  Müşteri siparişleri, miktarları, terminleri, aciliyetleri

 ●  Satış tahminleri

Stoklar

 ●  Emniyet stok düzeyleri (=kritik, güvenlik, minimum)

 ●  Depolardaki hammadde, yarı mamul ve ürün stokları

 ●  Üretimdeki atölye içi stoklar

Açık iş emirleri,
Açık siparişler

 ●  Üretime verilmiş emirleri

 ●  Tedarikçilere verilmiş satın alma siparişleri

Kaynaklar

 ●  Kaynak kapasiteleri retim veya fason), mevcut iş yükleri

 ●  Kaynakların malzeme işleme kabiliyetleri (elverişlilik)

 ●  Üretim elemanları (kalıp, kesici takım, vb.) kullanılabilirlikleri

 ●  İşgücü kısıtlamaları (işçi sayıları, vardiya sayıları, fazla mesai)

 ●  Üretim parti büyüklükleri, setuplar ve standart süreleri

Taşıma veya Transfer

 ●  Taşıma kapasiteleri ve süreleri

 ●  Transfer parti büyüklükleri

Ürünler

 ●  Ürün malzeme listeleri (=ürün ağacı, reçete, BOM)

 ●  Üretim işlemlerinin standart kapasite ihtiyaçları

Şirket Stratejileri

 ●  Üretim stratejileri (stoğa, siparişe üretim, vb.)

 ●  Planlama stratejileri (kovalama, dengeleme, vb.)

 ●  Anahtar performans göstergeleri (OTIF, stok, vb.) ve hedefleri

Tedarik zinciri operasyonları

 ●  Satın alma öncelikleri, kısıtlamaları ve maliyetleri, vb.

 ●  Üretim öncelikleri, kısıtlamaları ve maliyetleri, vb.

 ●  Depolama öncelikleri, kısıtlamaları ve maliyetleri, vb.

 ●  Lojistik öncelikleri, kısıtlamaları ve maliyetleri, vb.

 

Kurumlar özelinde, yukarıdaki listeye daha pek çok faktör eklenebilecektir. Üretim planlamasını etkileyen çok sayıda faktörün varlığı, üretimin etkin şekilde planlamasını zorlaştırmaktadır.

Üretimlerini rakiplerine göre daha başarılı biçimde planlayabilen organizasyonlar, müşterilerine sunacakları güvenilir terminler ve teslimat süreleri ile kendilerine sağlayacakları maliyet avantajları ile rekabet avantajı sağlayarak pazar paylarını, ürün ve müşteri portföylerini istikrarlı biçimde genişletebilmektedirler. Bu nedenle, uyguladığı üretim planlama sistematiği, kurumun sürdürülebilir karlılığı için stratejik öneme sahiptir.

 

'Üretim planlama, talepler ile kaynaklar arası dengeleri,

rekabetçi ve kar odaklı kararlar ile oluşturmayı amaçlar.'

 


 

Üretim planlamada hangi kararlar alınır?

Üretim ortamının işleyişi ile ilgili hem uzun, hem de kısa vadede pek çok karar üretim planlamanın kapsamında düşünülebilir. Aşağıdaki tabloda üretim planlama kapsamında değerlendirilebilecek veya üretim planlama ile doğrudan ilişkili bazı karar örnekleri ve süreçleri sınıflandırılmıştır.

 

Kararın Düzeyi

Üretim Planlama Kararlarına Örnekler

Uzun Vadeli 'Stratejik' Kararlar

Stratejik İş ve Yatırım Planlaması kapsamında,

 ●  Üretim kapasitesinde değişiklik kararları ve yatırımlar

 ●  Yeni üretim tesisi inşası, mevcut bir tesisin satın alınması

 ●  Yeni makine ve ekipman yatırımları, vb.

Orta Vadeli 'Taktiksel' Kararlar

 

Satış ve Operasyon Planlama (S&OP/IBP), Bütçeleme kapsamında,

 ●  Kritik (darboğaz) kapasite ihtiyaçlarının belirlenmesi

 ●  Temin süresi uzun olan malzemelerin satın alma planlaması

 ●  Stok projeksiyonlarının oluşturulması

 ●  Tedarik zinciri işbirlikleri (CPFR)

 ●  Alternatif tedarik senaryolarının belirlenmesi, vb.

Makale: 'Satış ve Operasyon Planlama nedir?'

Kısa Vadeli 'Operasyonel' Kararlar

Üretim Planlama ve Sipariş Yönetimi kapsamında,

 ●  Üretim planı oluşturma (MPS), kapasite kontrolü (RCCP), termin verme,

 ●  Acil işleri hızlandırma, acil olmayanları geciktirme

 ●  Söz verilebilir stokları veya kapasiteleri belirleme (ATP/CTP), vb.

Makale: 'Üretim Planlama nedir?'

 

Malzeme ve Kapasite Planlama kapsamında,

 ●  Hammadde satın alma ve yarı mamul üretim ihtiyaçları belirleme (MRP)

 ●  Tedarikçi ve üretim tesisleri kapasite ihtiyaçları belirleme (CRP)

 ●  Hat/tezgah dengelemeleri, darboğaz belirleme ve yönetme (TOC), vb.

Makale: 'Malzeme Planlama nedir?'

Çok Kısa Vadeli, 'Anlık' Kararlar

Operasyonel Detay Çizelgeleme kapsamında,

 ●  Çizelgeleme (üretim işlemlerinin başlama ve bitiş zamanlarını belirleme)

 ●  Setup yapma kararlarının verilmesi

 ●  Alternatif rotalar ve kaynaklar arasında seçim yapılması

 ●  Transfer parti büyüklüklerinin belirlenmesi

 ●  Çizelge güncelleme (gerçekleşmeler ile yeniden çizelgeleme), vb.

Makale: 'Detay Çizelgeleme nedir?'


Kısaltmalar:

S&OP: Sales and Operations Planning   |   IBP: Integrated Business Planning

CPFR: Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment

MPS: Master Production Scheduling   |   RCCP: Rough-Cut Capacity Planning

ATP: Available-To-Promise   |   CTP: Capable-To-Promise

MRP: Material Requirements Planning   |   CRP: Capacity Requirements Planning

TOC: Theory of Constraints

 


 

Üretim planlamada amaçlar nelerdir?

Siparişe üretimde terminlere uyum, stoğa üretimde ise yoka düşmeme müşteri memnuniyetini (hizmet düzeyleri, service levels) sağlamanın temel amaçlarıdır.

Öte yandan satın alma, üretim, depolama, lojistik gibi temel tedarik zinciri süreçlerinin oluşturacağı maliyetlerin de minimize edilmesi gerekmektedir. Bu yüzden üretim planlama kararları, üretim taleplerini karşılarken oluşabilecek tüm bu maliyetleri de minimize edecek şekilde alınmalıdır. İlgili tüm süreçleri bu doğrultuda yapılandırmak gerekecektir.

 

Satın alma, üretim ve stok maliyetleri,

üretim planlama ile düşürülebilir...

 

 

X kurumunda şunlara bakıyorlarmış, biz de bakalım...

Üretim planlama, her kurumda aynı mıdır?

Üretim planlamada 'olmazsa olmaz' olarak nitelendirilebilecek temel uygulamalar, göz önünde mutlaka bulundurulması gereken kritik faktörler söz konusudur.

Ancak, üretim planlamanın 'kurum özelinde' hangi sistematikler doğrultusunda uygulanması gerektiği, kurumun üretim stratejisi, ürünlerinin özellikleri, üretim ortamının fiziksel yapısı, tedarik zinciri ilişkileri, müşteri talebinin doğası, özetle pazarda kurumun rekabetçiliğine etki eden tüm unsurlara bağlı olarak farklılık gösterecektir.

Üretim planlamada temel yaklaşım, kurum özelindeki planlama faaliyetlerini uzun, orta ve kısa vade gibi farklı planlama ufuklarında; ürün grupları, ürünler, yarı mamuller veya operasyonlar gibi farklı kalem detaylarında belli gruplamalar, belirlenen öncelikler ve varsayımlar doğrultusunda organize ederek çözümleme yoluna gitmektir.

Bu sebeple üretim planlama sistematikleri kurum bünyesinde 'terzi işi' veya 'ısmarlama' kurgulanmalıdır.

 

 

Üretim planlama, kurumsal kaynak planlamanın neresindedir?

Kurumsal kaynak planlama (Enterprise Resource Planning, ERP) kurumların ana iş süreçlerinin birbiri ile entegre ve koordine olacak biçimde yönetimi olarak tanımlanabilir. Bu kapsamda ana iş süreçleri satış, üretim, tedarik zinciri, satın alma, finans, İK, vb. olarak özetlenebilir.

Üretim planlamayı, tedarik zinciri yönetimi kapsamında değerlendirmek doğru olacaktır. Öte yandan üretim planlama, satış, üretim, depo, lojistik, satın alma, finans gibi fonksiyonlar ile doğrudan ilişkilidir.

Tedarik zinciri yönetimi ve dolayısıyla üretim planlamada mükemmellik hedefleyen kurumların belli başlı fonksiyonel planlama süreçlerine ihtiyacı vardır. Bu süreçler ana hatları ile aşağıda özetlenmiştir.

Optimum Planlama 'İş Süreçleri Eğitim ve Öğrenme Modeli'

Bu fonksiyonlar ile ilgili detaylı bilgi için, Makale: 'Tedarik Zinciri Yönetiminde Mükemmellik nedir?'


 

Üretim planlama diğer planlama faaliyetlerinden etkilenir mi?

Yazının başında sıraladığımız faktörleri hatırlayacak olursak, üretimi planlarken sadece üretim ortamı göz önünde bulundurmak yeterli değildir. Satışın, müşterilerin talepleri, pazar dinamikleri, satın alma, depolama ve stoklar ile dağıtım ve lojistik kaynaklı pek çok faktör dikkate alınmalıdır.

Satış, üretim, satın alma, depo, lojistik, vb. süreçlerin planlamalarının entegre şekilde yapılamaması kurumun kaynak kullanımında ve talepleri karşılamasında çeşitli verimsizliklere ve maddi kayıplara sebep olmakta, kurumun teslimat performansını ve karlılığını etkilemektedir. Bu yüzden üretim planlama diğer süreçlerden bağımsız olarak düşünülmemeli, aradaki ilişkiler kurum bünyesinde net biçimde kurgulanmalıdır.

 

Sipariş Yönetimi, Satış ve Talep Planlama ile İlişkiler:

Üretilen talep tahminlerinden yüksek sapmaların olması, siparişlerin sık sık değiştirilmesi, sipariş iptalleri, acil siparişler, çok acil siparişler, çok çok çoook acil siparişler (!), kurumun satın alma, üretim, depolama ve lojistik süreçlerinin tamamını olumsuz yönde etkilemektedir. Müşteri memnuniyeti ile kaynakların ve malzemelerin doğru iş emirlerinde kullanılması için talep planlama ve üretim planlamanın etkin koordinasyonu gereklidir.

Talep Planlama ve Satış Tahminleme hakkında detaylı bilgi için, Makale: 'Talep Planlama ve Satış Tahminleme nedir?'

 

Satın Alma ve Stoklar ile İlişkiler:

Üretimin stoklardan bağımsız olarak düşünülmesi söz konusu olamaz. Üretimde kullanılacak hammadde ve bileşenlerin üretim planlarını aksatmayacak şekilde temin edilmesi gerekir. Stoğa üretim yapılan ortamlarda talepteki ve tedarikteki dalgalanmalardan korunmak için mamul stokları da etkin şekilde planlanmalı ve oluşturulmalıdır.

Bu konuda daha detaylı bilgi için, Makale: 'Stok Optimizasyonu nedir?'

 

Depo ve Lojistik ile İlişkiler:

Üretimin çıktılarının saklandığı depolar ile ilgili kritik unsurlar, saklama, sipariş hazırlama ve yükleme-boşaltma kapasiteleri ile stok tutma ve depo maliyetleridir. Stokların istenen lokasyonlara dağıtım kanalları boyunca transferinin organize edildiği lojistik planlama süreçleri de üretim çıktılarının taşıma zamanlamaları, taşıma biçimleri ve gerekiyorsa rotalamalarını belirlemeye odaklanmaktadır. Depolama ve lojistiğe ilişkin kısıtlamalar ve öncelikler, üretim planlarını doğrudan etkileyebilir.

Bu konuda daha detaylı bilgi için, Makale: 'Depo ve Lojistik Planlama nedir?'

 

Üretim planlamada yenilikçi optimizasyon yaklaşımları nelerdir?

Bilgi teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler sayesinde üretim planlamada yenilikçi sistematikler uygulanması gün geçtikçe yaygınlık kazanmaktadır. Bu yenilikçi yaklaşımları Yöneylem Araştırmaları (Operations Research) kapsamında geliştirilen çeşitli optimizasyon tekniklerini kullanmaktadır. Bu teknikler sayesinde müşteri memnuniyetini sağlayan, kurum kaynaklarının verimliliğini artıran ve tüm bunları başarırken maliyetleri de minimize edecek planlama kararları alınabilmektedir.

Optimizasyon ile ilgili daha detaylı bilgi için, Makale: 'Optimizasyon nedir?'

Çok sayıda faktörün göz önünde bulundurulması gereken üretim planlama gibi süreçlerde manüel biçimde deneme-yanılma ile çok uzun ve zahmetli yöntemler ile hazırlanabilen üretim planları uygulanan yenilikçi sistematikler sayesinde çok daha kısa sürelerde daha etkin ve güvenilir şekilde oluşturulabilmektedir.

Kurumların öncelikli olarak yapmaları gereken, mevcut üretim planlama süreçlerinin eksiklerini ve ihtiyaçlarını belirlemek, sonrasında da süreçlerini nasıl yapılandırması gerektiğini kurgulamaktır.

Optimum Planlama, üretim planlama süreçlerinde mükemmellik odaklı eğitimler ile danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.

 

Dr. İlker Güçlü   |   Kurucu, Optimum Planlama   |  Özgeçmiş için tıklayınız.

İlk yayınlanma: 5 Şubat 2018, revizyonlar ve içerik zenginleştirme: 22 Ocak 2021

Bu yazı, genel bilgi amaçlıdır. Sözü edilenler her kurum için geçerli olmayabilir.



 

'Üretim Planlama' iş süreçlerine odaklı

Optimum Planlama eğitimleri nelerdir?

Üretimde Genel Planlama ve Çizelgeleme

eğitim programı (V4.0TR)

Teslimat performansı, kaynak kapasiteleri, verimlilik, stoklar ve maliyetler arasındaki dengeleri hızlı ve etkin biçimde oluşturacak üretim planlama sistematiklerinin kurulmasına yönelik temel bilgi ve becerilerin kazandırılmasıdır.

Süreç yapılanması, bilgi akışları, planlama ve optimizasyon teknikleri karşılaştırmalı ve uygulamalı biçimde ele alınacaktır.

Bugüne kadar 300+ kurumdan gelen 1000+ yönetici ve çalışanın katılımıyla 100+ defa sunulan en popüler içerikli modüllerin toplandığı eğitimimizdir.

Sunumlar ve katılımcılara basılı halde dağıtılacak tüm eğitim materyali Türkçe'dir.

Detaylar için tıklayınız.

Eğitim İçeriği


1. Gün:

Üretim Planlama

ve Sipariş Yönetimi

2. Gün:

Malzeme ve Kapasite

Planlama

Rekabet ve Karlılık Odaklı Planlama

Uzun ve Orta Vadede Üretim Planlama

Talep, Sipariş ve Üretim Planlama, MPS

Sipariş Yığılması ve Aşırı Yüklü Planlar

Üretim Planı Nasıl Güncellenir?

Üretim Planı Ne Zaman GüncellenMEZ?

Uygulama Çalışmaları

 

Söz Verilebilir Stok/Kapasite, ATP/CTP

Akış/Atölye Tipi, Stoğa/Siparişe Üretim

Kapasite Darboğazları Yönetimi –RCCP

Malzeme Planlama: MRP mi, Kanban mı?

Üretim Planlamada Performans Takibi

Üretim Planlama Nasıl Optimize Edilir?

Uygulama Çalışmaları

 

Malzeme İhtiyaç Planlama Mantığı, MRP

Ürün Ağacı, MRP Patlatma, Zaman Ayarı

Siparişe Üretimde Malzeme Planlama

Yarı-Ek Mamuller, Geri Kazanım

Satın Alma Miktarları Yönetimi

Kapasite İhtiyaçlarını Planlama, CRP

Uygulama Çalışmaları

 

Üretim Tipine Göre Kapasite Planlama

Kısıtlar Teorisi, TOC, Darboğaz Planlama

Yalın Üretim, Kayıplar, Hat Dengeleme

Yazılım Teknolojileri Seçimi: ERP, APS

Malzeme Planlamada Performans Takibi

Malzeme Planlama Nasıl Optimize Edilir?

Uygulama Çalışmaları

 

3. Gün:

İş Akışlarını

Detay Çizelgeleme

4. Gün:

İleri Algoritmalar

ile Detay Çizelgeleme

Üretimin Takibi ve Kontrolü

Çevrim Süreleri, Beklemeler, Setuplar

Sonlu-Sonsuz, İleri-Geri Çizelgeleme

Detay Çizelgelemenin Temel Kavramları

Kaynaklar, Operasyonel Kısıtlamalar, Amaçlar

Gantt Şemaları ile Detay Çizelgeleme

Gantt Şemaları ile Uygulama Çalışmaları

 

Operasyon Sıralamada Öncelik Kuralları

Beklemeleri, Atölye İçi Stokları Azaltma

Malzeme Temin Kısıtlarına Uyum

Gecikmelerin Önlenmesi veya Azaltılması

Setup (Ayar) Kayıpları Nasıl Önlenir?

Proses Kalitesi ve Yalın Üretimin Etkileri

Gantt Şemaları ile Uygulama Çalışmaları

 

Alternatifleri Olan Kaynakları Çizelgeleme

Akış Tipi Üretimin Detay Çizelgelemesi

Parti Büyükleri ve Transfer Partileri

Atölye Tipi Üretimin Detay Çizelgelemesi

Alternatif Yaklaşımlar ve Algoritmalar

Özel Durumlar ve Optimizasyon

Gantt Şemaları ile Uygulama Çalışmaları

 

Güvenilir Terminler Nasıl Belirlenebilir?

Proje Tipi Üretimde Çizelgeleme, CPM

Sezgisel Algoritmalar ile Optimizasyon

Matematiksel Modelleme ile Optimizasyon

Karma Yöntemler ile Optimizasyon

Detay Çizelgelemede Otomasyon

Uygulama Çalışmaları

 


 

 

Eğitim Seçim Matrisi için tıklayınız.

Eğitim ve danışmanlık talepleriniz için iletişime geçiniz.


 

Kurumsal performansınıza sunabileceğimiz katkılar için,

 

 

 

 

BAŞA DÖN

 

 

Ana Sayfa

Planlamanın Temel Kavramları

Satış ve Operasyon Planlama ? Talep Planlama nedir ? Üretim Planlama nedir ? Tedarik Zinciri Yönetimi nedir ? Malzeme Planlama nedir ? Detay Çizelgeleme nedir ? Stok Optimizasyonu nedir ? Lojistik Planlama nedir ? İşgücü Planlama nedir ? Optimizasyon nedir ?

 

Eğitim Programları

Satış ve Operasyon Planlama Talep Planlama ve Satış Tahminleme Üretimde Genel Planlama ve Çizelgeleme Tedarik Zinciri Yönetiminin Temelleri Satın Alma, Depo ve Stok Yönetimi Rekabet Stratejileri ve Organizasyon Süreç Analizi ve Tasarımı Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama Detay Çizelgeleme Lojistik ve Dağıtım Yönetimi Optimizasyon Teknikleri Sürekli İyileştirme: Kalite Yön., Yalın Üretim İstatistiksel Proses Kontrolü Rekabetçi Ürün Geliştirme Robust Tasarım (Taguchi Metodu) Deneysel Tasarım Operasyon Planlama

Danışmanlık

 

Referanslar

Kurumsal Eğitim Serileri Referans Listesi Katılımcıların Yorumları Eğitimlerden Görseller

 

Duyurular

Açık Eğitim Takvimi Eğitim Ön Kayıt Formu Kuruma Özel Eğitimler e-Bülten KVK Bilgi Metni

 

Hakkımızda

İletişim Bilgileri
 

Copyright © 2023, Optimum Planlama Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri

 

 

 

 

Anahtar Kelimeler (Keywords): Tedarik Zinciri Yönetimi, TZY, Supply Chain Management, SCM, Üretim Planlama ve Kontrol Eğitim Programları, Planlama Eğitimleri, Planlama Nedir?, Tedarik Zinciri Yönetimi Nedir?, Üretim Planlama Nedir?, Talep Planlama Nedir?, Satış ve Operasyon Planlama Nedir, Malzeme Planlama Nedir?, Detay Çizelgeleme Nedir?, Stok yönetimi, Depo ve Lojistik Planlama Nedir, Stok Yönetimi ve Optimizasyonu Nedir, Optimizasyon Nedir?, İşgücü Planlama Nedir?, Üretim Planlama Eğitimi, Üretim Planlama ve Stok Kontrolü, Production Planning and Inventory Control, Üretimde Genel Planlama ve Çizelgeleme, Talep Planlama, Demand Planning and Sales Forecasting, Satış Tahmin Teknikleri, Talep Tahmin Teknikleri, Talep Tahminleme Teknikleri, Detay Çizelgeleme, Detailed Scheduling, Atölye Çizelgeleme, Makine Çizelgeleme, Çizelgeleme Eğitimi, Kapasite Planlama Eğitimi, Malzeme Planlama Eğitimi, Ana Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama, Kapasite ve Malzeme Planlama, İşgücü Planlama ve Çizelgeleme, Satış Operasyon Planlama, Satış ve Operasyon Planlama, S&OP, Entegre İş Planlama, IBP, İstanbul, Bursa, Ankara, İzmir, Kocaeli, Kuruma Özel Eğitim, Açık Eğitim,, In-House Training, Public Training, Seminar, Workshop,, Danışmanlık Hizmetleri, Stok Yönetimi, Sevkiyat Planlama, Lojistik Planlama, Dağıtım Planlama, Stok, Depo ve Lojistik Planlama, Optimizasyon Teknikleri, Robust Tasarım, Robust Design, Taguchi Design, Orthogonal Array, Deneysel Tasarım ve Analiz, Design of Experiments, DOE, Design for Manufacture and Assembly, DFMA, DFR, DFX, Rekabetçi Ürün Geliştirme, Product Design and Development, Process Development, Proses Tasarımı, Kalite Mühendisliği, Kalite Evi, House of Quality, Kalite Fonksiyonu Yayılımı, Quality Function Deployment, QFD, EQFD, Kalite Yönetimi, Quality Management, Kalite Kontrol, İstatistiksel Proses Kontrol, İPK, SPC, Rekabet Stratejileri ve Organizasyon, Rekabet ve Dijitalleşme Odaklı Süreç Analizi ve Tasarımı