Malzeme Planlama Nedir?
Malzemelerin temin edilmesinden, depolanmasına, taşınmasına, stoklanmasına ve üretimde kullanılmasına kadar tüm yaşam döngüsünün organize edilmesini, malzeme yönetimi olarak tanımlayabiliriz. Bu doğrultuda malzeme yönetimi, tedarik zinciri yönetiminin bir alt bileşeni olarak düşünülebilir.
Bu kapsamda malzeme dediğimizde, üretim süreçlerinde kullanılan hammadde ve bileşen gibi üretim girdilerini kastediyoruz. Genel olarak ürün tamamlandığı anda malzeme planlama kapsamından çıktığımızı söyleyebiliriz.
Malzeme Planlama, üretimde ihtiyaç duyulan malzemelerin ne zaman, hangi miktarda ve hangi kalitede gerekli olacağını önceden belirleme sürecidir.
Malzeme Planlama, üretim öncesi hammadde ve bileşen ihtiyaçlarını,
Üretim Planlama, yarı ürünlerin ve ürünlerin üretim süreçlerini,
Lojistik ve Dağıtım Planlama, ürünlerin stoklamasını ve sevkiyatını içerir.
Her ne kadar malzeme ve üretim planlamayı birbirinden farklı görevler olarak tanımlamış olsak da aralarında karşılıklı bilgi akışı olan ve entegre şekilde yürütülmesi gereken faaliyetlerdir.
Talep tarafındaki değişiklikler üretim planlarını, dolayısıyla da malzeme planlarını etkiler. Malzeme temini ile ilgili değişiklikler ise malzeme planlarını ve dolayısıyla üretim planlarını ve talep karşılama performansını etkiler.
Üretim sürecinin aksamadan ilerlemesi, doğru malzemenin doğru zamanda ve doğru miktarda temin edilmesine bağlıdır. Malzeme planlamada alınan yanlış kararlar, üretimde duruşlara, teslimat gecikmelerine veya yüksek stok maliyetlerine yol açabilir.
Bu sebeplerden dolayı modern işletmelerde malzeme ve üretim planlama süreçleri birbirinden bağımsız çalışmaz. Bu süreçler entegre biçimde yönetilmelidir.
Malzeme ve üretim planlama arasındaki güçlü koordinasyon, özellikle talep dalgalanmalarının yüksek olduğu, temin sürelerinin uzun veya değişken olduğu sektörlerde rekabet avantajı sağlayacaktır.
görsel:
Freepik,
Freepik License
Üretim ve Malzeme Planlama Faaliyetleri Nelerdir?
Hazırlanan talep planları (= siparişler + tahminler) doğrultusunda üretim ve malzeme planlarını hazırlamada geleneksel yaklaşım, sırası ile aşağıdaki aşamaların takip edilmesini öngörür.
Talep planlama ile ilgili temel kavramları ele aldığımız yazımızı okumak için tıklayınız.
1. Üretim Planlama
Ana Üretim Planlama/Programlama olarak da adlandırılmaktadır (Master Production Scheduling: MPS).
Ürünler bazında zaman ve miktar planlaması yapılır. Talep planında yer alan ürünler için “hangi üründen, hangi dönemde, hangi miktarda” üretim yapılacağı belirlenir.
Bu planlamayı yaparken talep tahminleri, müşteri siparişleri, stok durumu gibi veriler ile parti büyüklüğü, vb. kısıtlamalar dikkate alınır.
Üretim planlama ile ilgili temel kavramları ele aldığımız yazımızı okumak için tıklayınız.
2. Kaba Kapasite Planlama
Kaba Kapasite Planlama (Rough-Cut Capacity Planning: RCCP), üretim planlarının uygulanabilirliğini değerlendirmek amacıyla kritik olan kapasiteler ile uyumu analiz eden planlama faaliyetleridir.
Bu aşamada, üretim planları ve mevcut kapasite verileri kullanılarak, kritik veya darboğaz olarak değerlendirilen kaynakların (makineler, iş gücü, vb.) hangi dönemlerde ve hangi yoğunlukta kullanılacakları belirlenir.
3. Malzeme İhtiyaç Planlama
Malzeme İhtiyaç Planlama (Material Requirements Planning: MRP), üretim sürecinde ihtiyaç duyulan malzemelerin zamanında ve doğru miktarda üretilmesini veya temin edilmesini sağlamak amacıyla yapılan planlama faaliyetidir.
Bu planlama aşamasında üretim planları, açık siparişler ve ürün ağaçları (Bill of Materials: BOM) gibi bilgiler kullanılarak, hangi malzemelerin, ne zaman ve hangi miktarda gerektiği belirlenir.
4. Kapasite İhtiyaç Planlama
Kapasite İhtiyaç Planlama (Capacity Requirements Planning: CRP), malzeme ihtiyaç planları doğrultusunda ihtiyaç duyulan kapasitenin zamanında ve doğru bir şekilde sağlanmasını amaçlayan bir planlama faaliyetleridir.
Bu aşamada, üretim planları ve mevcut kapasite verileri kullanılarak, tüm ilgili kaynakların dönemsel iş yükleri değerlendirilir.
Üretim ve Malzeme Planlamada Yenilikçi Yaklaşımlar Nelerdir?
Bilgi teknolojilerinde ilerlemeler, üretim ve malzeme planlamada en doğru kararların alınmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle yöneylem araştırması (Operations Research: OR) teknikleri, karmaşık üretim ve malzeme planlama problemlerinin çözümünde etkili bir şekilde kullanılmaktadır.
Bu bağlamda, optimizasyon (eniyileme) ve simülasyon (benzetim) gibi karar destek mekanizmaları planlama süreçlerine entegre edilerek karar alma süreçlerinin daha hızlı ve daha doğru olmasına olanak sağlamaktadır.
Üreticilerin öncelikli olarak üretim ve malzeme planlama ile ilgili ihtiyaçlarını belirlemeli ve süreç akışlarını kurgulamalıdır.
Bu çalışmaların akabinde planlamayı kolaylaştıracak araçların veya yazılımların değerlendirilmesi ve devreye alınması daha sağlıklı şekilde gerçekleştrilebilir.
Üretim ve Malzeme Planlamada Tam Zamanında (Just-in-Time) Uygulanabilir Mi?
Tam Zamanında Üretimin çıkış noktası olan Kanban sistemleri, malzeme planlamada özellikle çekme (pull) esaslı üretim ve tedarik yönetimi yaklaşımının uygulanmasında kullanılır. Temel mantığı, malzeme üretimlerini ve transferlerini gerçek talebe veya üretim hattındaki tüketim hızına göre tetiklemektir.
Kanban'lar, konteynerler veya dijital sinyaller, malzeme veya yarı ürün tüketildiğinde yenileme emirlerini tetikler. Bu sayede stok seviyeleri sürekli izlenir ve malzeme ihtiyaçları zamanında karşılanır.
Uygulamanın yapıldığı yerlerde stok seviyeleri sürekli izlenmez; sinyal geldiğinde sipariş verilir veya üretim yapılır.
Malzeme Planlama için hangi durumlarda Kanban sistemlerinin veya Tam Zamanında Üretimin diğer uygulamalarının kullanılabileceği Üretcilerin iyi analiz etmesi gereken bir konudur. Kanban sistemlerinin sağladığı kazanımlardan mevcut dinamikler ve imkanlar doğrultusunda fayda sağlamaya çalışılmalıdır.
Malzeme Planlama'ya Yönelik Optimum Planlama Hizmetleri Nelerdir?
Optimum Planlama, Malzeme ve Üretim Planlama süreçlerinin kuruma özel yapılandırılması ve ilgili araç ve yazılım ihtiyaçlarının belirlenmesi konularında uygulamalı eğitimler ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.
Çoklu tedarikçilere, tesislere sahip ve/veya karmaşık tedarik/üretim süreçleri olan üreticilerin ekiplerine yönelik kuruma özel workshop uygulamayı tavsiye ediyoruz.
Malzeme ve üretim planlama süreçleri ve bağlantılı hizmet başlıklarımız aşağıdaki gibidir.
Kurumunuza özel eğitim düzenlemek veya açık eğitime katılmak için teklif talebi oluşturunuz.