Detay Çizelgeleme Nedir?
Detay (veya Detaylı) Çizelgeleme (Detailed Scheduling), üretim sistemlerinde işlenecek iş emirlerinin veya siparişlerin, hangi kaynaklar tarafından, hangi zaman aralığında yapılacağının belirlenmesidir.
Detay çizelgeleme, üretimin en detaylı operasyonel planlamasının yapıldığı planlama katmanıdır ve üretim süreçlerinin etkin ve verimli bir şekilde yönetilmesi için kritik öneme sahiptir.
Üretim planlama ile ilgili temel kavramları ele aldığımız yazımızı okumak için tıklayınız.
Detay çizelgeleme, üretim süreçlerinin her aşamasında, kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını ve zamanında teslimatın sağlanmasını hedefler.
Gantt şemaları, detay çizelgelemede iş sıralamalarını belirlemede
ve iş akışlarını izlemede
kullanılabilecek etkin bir araçtır.
görsel:
optimumplanlama.com
Sevkiyat, üretim ve malzeme temin planları doğrultusunda işlerin ve operasyonların hangi sırada yapılması gerektiği belirlenir.
Üretim süreçlerinde karşılaşılan çeşitli kısıtlamaları ve belirsizlikleri dikkate alarak, esnek ve uyarlanabilir detaylı çizelgeler oluşturur.
Detay Çizelgelemede hangi faktörleri dikkate almak gerekir?
Üretim ortamında Detay Çizelgeleme sırasında dikkat edilmesi gereken çok sayıda faktör sayılabilir. Üreticilerin çizelgeleme süreçlerini kurgularken göz önünde bulundurabileceği faktörlere bazı örnekler aşağıdaki gibidir:
- Üretimde tamamlanması gereken işler (iş emirleri ve/veya siparişler)
- İşleme için gerekli kaynaklar, kullanılabilir kapasiteleri
- İşlerin işlenmesi için gerekli standart kapasite ihtiyaçları
- İşlerin söz verilen teslimat tarihleri (terminleri) veya zaman aralıkları
- Kaynakların ayar (setup) süreleri ve varsa ayarlara ilişkin ek özellikleri
- İşleme için kullanılabilecek alternatif kaynaklar ve varsa ek işleme özellikleri
- İşlerin proses planları (rotaları), öncül-ardıl ilişkileri, vb.
Yukarıda sayılanlara ek olarak, üreticilerin özelinde daha pek çok kısıtlama ve operasyonel özellik söz konusu olabilir. Tüm bu faktörler, üreticilerin Detay Çizelgeleme süreçlerinin tasarımını ve işleyişini etkileyebilir.
Detay çizelgeleme kararları genellikle aşağıdaki adımlarla alınır:
- Veri toplama: Detay çizelgelemeye yönelik gerekli görülen veriler toplanır.
- Analiz: Toplanan veriler analiz edilerek üretim süreçleri değerlendirilir.
- Karar verme: Analiz sonuçlarına göre detay çizelgeleme kararları alınır.
- Uygulama: Alınan kararlar uygulanır ve izlenir.
- Geri bildirim: Uygulama sonuçları değerlendirilir ve gerekirse yeniden çizelgeleme yapılır.
Bu adımlar, detay çizelgeleme sürecinin sistematik ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlar.
Detay Çizelgeleme'de amaçlar nelerdir?
Detay Çizelgeleme sonucunda üretim ortamında yapılacak tüm işlerin kaynaklar üzerinde başlama ve bitiş zamanlamalarını gösteren bir üretim çizelgesi oluşturulur.
Üretim çizelgesi hazırlamak göz önünde bulundurulması gereken faktörlerin sayısı ve karmaşıklığı düşünüldüğünde, mevcut hammaddeler, termin kısıtları, kapasite darboğazları, setup ihtiyaçları, vb. her türlü kısıtlama doğrultusunda uygulanabilir bir çizelgeyi oluşturabilmek dahi 'başarı' olarak değerlendirilebilir.
Uygulanabilir çizelgelerin oluşturulmasının ötesinde, kaynak kullanım oranlarını ve üretim miktarlarını artıracak; atölye içi stokları, gecikmeleri, ayar süresi kayıplarını, fazla mesaileri ve dolayısıyla maliyetleri düşürecek biçimde, en iyi (optimum) çizelgeleri oluşturmak detay çizelgeleme süreçlerinin nihai amacıdır.
Detay Çizelgeleme sürecinin performansı belli başlı anahtar performans göstergeleri (KPI) ile takip edilebilir.
İzlenebilecek belli başlı performans göstergeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- İş emirleri ve siparişlerin ortalama hazır etme ve bekleme süreleri
- Zamanında ve eksiksiz teslimat oranları (OTIF, OTD) ve hizmet düzeyleri
- Hatlar, makineler, işçiler, kalıplar, vb. kaynaklar için kapasite kullanım oranları
- Üretimde, satın almada ve sevkiyatta hızlandırma maliyetleri
- Ayar sürelerine kaybedilen kaynak kapasiteleri, vb.
Tüm planlama süreçleri için vurguladığımız gibi, detay için de kurumun özelinde kurgu oluşturmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Üretim ortamının çizelgeleme kurgusu, üretim stratejileri, ürünlerinin özellikleri, üretimin fiziksel altyapısı, ürünlerin proses planları ve kısıtlamaları, tedarik zinciri ilişkileri, terminlere ilişkin kural ve dinamikler, özetle üretime etki eden tüm unsurlara bağlı olarak farklılık gösterecektir.
Bu sebeple detay çizelgeleme sistematiklerini kurum bünyesinde 'terzi işi' veya 'ısmarlama' kurgulanması gerekmektedir.
görsel:
pexels.com
Detay Çizelgeleme'de Gantt Şemaları Kullanımı
Üretim veya malzeme planları tablolar kullanılarak kolaylıkla oluşturulup takip edilebilirken detay çizelgeleri takip etmek için en kullanışlı araçlar Gantt Şemaları'dır.
Gantt şemaları, işlerin zaman içindeki akışını görsel olarak temsil eder ve üretim süreçlerinin planlanması, izlenmesi ve kontrol edilmesi için kullanılır.
Kaynakların işleri hangi sıra ile yapacağı Detay Çizelgeleme sürecinin vereceği bir karardır. Bu sıralama kararı doğrultusunda oluşturulan gantt şemaları, kaynakların malzemeleri işleme sırasını ve gerekiyorsa bakım, setup, vb. ihtiyaçların zamanlamasını gösterebilir. Bu görünüm kaynak odaklı gösterim olarak adlandırılır.
görsel:
optimumplanlama.com
Öte yandan belirli bir iş emri veya siparişin üretim ortamı içerisinde işlemeye tabi tutulacağı kaynaklar ve dolayısıyla izleyeceği rotası da gantt şemaları ile incelenebilir. Bu görünüm iş emri veya sipariş odaklı gösterim olarak adlandırılır.
görsel:
optimumplanlama.com
Gantt şemaları, detay çizelgeleme süreçlerinde işlerin ve kaynakların zaman içindeki durumunu görsel olarak izlemek, darboğazları ve gecikmeleri tespit etmek ve gerektiğinde müdahale etmek için kullanışlı bir araçtır.
Detay Çizelgeleme'de yenilikçi optimizasyon yaklaşımları nelerdir?
Bilgi teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler sayesinde üretim planlama kapsamındaki detay çizelgeleme faaliyetlerinde yenilikçi sistematikler uygulanması gün geçtikçe yaygınlık kazanmaktadır.
Yenilikçi yaklaşımlar Yöneylem Araştırmaları (Operations Research) kapsamında geliştirilen çeşitli optimizasyon tekniklerini kullanmaktadır.
Çok sayıda faktörün göz önünde bulundurulması gereken detay çizelgeleme gibi süreçlerde manüel biçimde deneme-yanılma ile çok uzun ve zahmetli yöntemler ile hazırlanabilen üretim çizelgeleri, uygulanan yenilikçi sistematikler sayesinde çok daha kısa sürelerde daha etkin ve güvenilir şekilde oluşturulabilmektedir.
Bu teknikler sayesinde müşteri memnuniyetini sağlayan, kurum kaynaklarının verimliliğini artıran ve tüm bunları başarırken maliyetleri de minimize edecek çizelgeleme kararları alınabilmektedir.
Optimizasyon ile ilgili temel kavramları ele aldığımız yazımızı okumak için tıklayınız.
Kurumların öncelikli olarak yapmaları gereken, mevcut üretim planlama ve detay çizelgeleme süreçlerinin eksiklerini ve ihtiyaçlarını belirlemek, sonrasında da süreçlerini nasıl yapılandırması gerektiğini kurgulamaktır.
Detay Çizelgeleme'ye Yönelik Optimum Planlama Hizmetleri Nelerdir?
Optimum Planlama, üretim çizelgeleme süreçlerinin kuruma özel yapılandırılması ve ilgili araç ve yazılım ihtiyaçlarının belirlenmesi konularında uygulamalı eğitimler ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.
Çoklu tesise sahip ve/veya karmaşık üretim süreçleri olan üreticilerin ekiplerine yönelik kuruma özel workshop uygulamayı tavsiye ediyoruz.
Üretim planlama ve detay çizelgeleme süreçleri ve bağlantılı hizmet başlıklarımız aşağıdaki gibidir.
Kurumunuza özel eğitim düzenlemek veya açık eğitime katılmak için teklif talebi oluşturunuz.